U ime Allaha, Milostivog, Samilosnog
Sva hvala i zahvala pripadaju samo ALLAHU, Gospodaru svjetova i neka je salavat i selam na najčasnijeg od poslanika i vjerovjesnika, Muhammeda sina Abdullaha, na njegovu očišćenu familiju, njegove časne drugove i sve one koji ih u dobru slijede do Sudnjeg dana. A onda:
Uz dozvolu Uzvišenoh ALLAHA, danas ćemo govoriti o vrstama monoteizma (teuhida). Teuhid predstavlja islam i dijeli se na dvije vrste:
1.Teuhid srca i vjerovanja (unutarnji teuhid, ubjeđenje i sl.)
2.Teuhid djela i ponašanja (vanjštinski teuhid, teuhid tijela, ono što se vidi i sl.)
Prva vrsta teuhida se naziva teuhid srca i vjerovanja ili teuhid spoznaje i dokaza. Time se opisuje vjerovanje u jednog Gospodara koji je stvorio sve svijetove i univerzum. Taj Stvoritelj je Jedan i jedinstven. On posjeduje sve osobine savršenstva, Uzvišeni i Velikodušni. Sve te osobine savršenstva ne posjeduje niko od njegovih stvorenja i on je čist od svake greške i nedostatka – a to su osobine stvorenja. Gospodar, Stvoritelj je Uzvišeni ALLAH.
Za nas je nemoguće da Ga spoznamo na ispravan način osim kroz imena i svojstva kojima se sam opisao u časnom Kur'anu ili putem predaja od poslanika Muhammeda (s).
Mnogi učenjaci su ovu vrstu teuhida (imena i svojstva), pogrešno, podijelili na dvije vrste:
Mi nismo za ovakvu podjelu jer mislimo da je nepotpuna zbog toga što je teuhid gospodarstva ustvari dio teuhida imena i svojstava. Teuhid gospodarstva sadrži vjerovanje u neka imena i svojstva Uzvišenog ALLAHA kao npr. ime Gospodar, Stvoritelj i Onaj koji opskrbljuje. Ova imena su dio imena „ALLAH“. Zato je, ustvari, teuhid gospodarstva – teuhid imena i svojstava.
Drugi dio teuhida je praktični teuhid – teuhid djela i ponašanja. Ova vrsta teuhida se još naziva teuhid traženja i zahtijeva. Mnogi ga nazivaju teuhid jedinstva u ibadetu (teuhid al uluhijja). Mi se ne slažemo sa ovim nazivom jer se ibadet obavlja kako tijelom tako i srcem. Tako teuhid jedinstva u ibadetu sadrži obje vrste teuhida: praktični i duhovni, te se ne ograničava na jednu od te dvije vrste. Mnogi Kur'anski dokazi nam ukazuju da se teuhid dijeli na dvije spomenute vrste, naime: - teuhid srca i vjerovanja - teuhid djela i ponašanja.
Uzvišeni ALLAHje obećao da će ući u Džennet onaj ko ostvari, kako teoretski (duhovni) tako i praktični, teuhid u svom životu, ali to nije obećao onome ko ostvari samo jedno od ovoga. Znači da je samo onaj teuhid koji sadrži obje vrste spas za ljude i ono što ih vodi u Džennet.
وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا ۙ قَالُوا هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ ۖ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ [٢:٢٥]
(prevod značenja)
I obraduj one koji vjeruju i dobra djela čine. Zaista su za njih bašte ispod kojih potoci teku….2.25
Koga treba obradovati?
One koji vjeruju, ispunjavaju prvi uslov - duhovnu vrstu teuhida i one koji dobra djela čine, ispunjavaju drugi uslov - praktični teuhid.
Praktični teuhid je da radimo dobra djela, ona koja je Uzvišeni ALLAH odredio.
Duhovni teuhid je vjera u ono što moramo ostvariti od Allahovih imena i svojstava.
Od teuhida je vjerovanje u sve skriveno na čemu se gradi teuhid, o čemu nam govori Uzvišeni ALLAH, svejedno da li nam je to rekao putem časnog Kur'ana ili na jeziku poslanika Muhammeda (neka je mir i spas na njega i njegove).
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ [٢:٨٢]
(prevod značenja)
Oni koji vjeruju i dobra djela čine su stanovnici Dženneta. U njemu će vječno ostati. 2.82
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا [١٨:١٠٧]
(prevod značenja)
Zaista, onima koji vjeruju i dobra djela čine je Džennet firdeus kao boravište. 18.107
Ovaj Kur'anski govor nam jasno kaže da su oni koji će ući u Džennet, ustvari, oni koji su ostvarili obje forme teuhida.
Vjerovanje, koje se spominje u ajetima, je opšti teuhid tj. vjerovanje u Uzvišenog ALLAHA, Njegova imena i svojstva kao i druge aspekte skrivenih stvari koje moramo vjerovati, a o kojima nas ja Uzvišeni ALLAH obavijestio. Časni Kur'an nam jasno govori koje su to skrivene stvari u koje moramo vjerovati.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنزَلَ مِن قَبْلُ ۚ وَمَن يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا [٤:١٣٦]
(prevod značenja)
O vi koji vjerujete, vjerujte u Allaha, Njegovog poslanika i knjigu koju je poslao svom poslaniku i knjigu koju je poslao prije. I ko ne vjeruje u Allaha, Njegove meleke, Njegove knjige, Njegove poslanike i Zadnji dan, taj je daleko zalutao. 4.136
آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ ۚ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ ۚ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۖ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ [٢:٢٨٥]
(prevod značenja)
Poslanik vjeruje u ono što mu je poslato od njegovog Gospodara, kao i vjernici, svi vjeruju u Allaha. Njegove meleke, Njegove knjige, Njegove poslanike i ne prave nikakvu razliku među Njegovim poslanicima… 2.285
Čovjek nije monoteista (onaj koji ima teuhid) ako ne slijedi obje vrste teuhida. Ko ispunjava duhovni teuhid bez praktičnog – nije monoteista, kao što nije monoteista ni onaj koji ispunjava praktični teuhid bez duhovnog.
Zbog toga nam Uzvišeni ALLAH naređuje da ostvarimo ibadet. Ibadet znači poslušnost u svemu što nam je On (s) naredio, svejedno da li se radi o stvarima vjerovanja ili o djelima.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ [٢:٢١]
(prevod značenja)
O ljudi činite ibadet svom Gospodaru koji vas je stvorio, i one prije vas, da budete bogobojazni. 2.21
Ovdje se misli na poslušnost u svim stvarima bilo da su duhovne ili praktične prirode.
قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ ۖ فَإِن تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ [٣:٣٢]
(prevod značenja)
Reci: Pokoravajte se Allahu i poslaniku. Pa ako se odvrate (okrenu), zaista Allah ne voli nevjernike (kafire). 3.32
Isto kao što se čovjek može okrenuti od vjerovanja tako se može okrenuti od dobrih djela. Znači, ko se okrene od vjerovanja ili djela, taj nije monoteista. Ko vjeruje u Uzvišeni ALLAH, njegova imena i svojstva, ali se ogradi od onoga čime je Uzvišeni ALLAH ljude obavezao, takođe nije monoteista. Isto važi i za onoga koji posjeduje duhovni teuhid i vjeruje u sve čime je obavezan, a radi djela radi nekog drugog mimo Uzvišenog ALLAHA – ni taj nije monoteista.
Onaj koji je poslušan Uzvišenom ALLAHU, vjeruje i radi djela kojima ga je Uzvišeni ALLAH obavezao, ali je poslušan i nekim drugim „božanstvima“ slijedeći njihove naredbe, takav nije monoteist praktičnog monoteizma. On je neko ko se pokorava nekom drugom pored Uzvišenog ALLAHA u djelima. To je nevjerstvo (kufr) prema Uzvišenom ALLAHU odnosno pripisivanje Uzvišenom ALLAHU partnera (širk).
الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ ۖ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَّكُمْ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَّهُمْ ۖ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ وَلَا مُتَّخِذِي أَخْدَانٍ ۗ وَمَن يَكْفُرْ بِالْإِيمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ [٥:٥]
(prevod značenja)
…i ko nevjerovanje (kufr) pretpostavi vjerovanju, njegova djela su bezvrijedna i on je, na onom svijetu, od izgubljenih. 5.5
قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُم بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا [١٨:١٠٣] الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا [١٨:١٠٤] أُولَٰئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْنًا [١٨:١٠٥] ذَٰلِكَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا كَفَرُوا وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَرُسُلِي هُزُوًا [١٨:١٠٦]
(prevod značenja)
Reci: Hoćete li da vas obavijestim o onima čija su djela izgubljena? To su oni čija su djela pogrešna a oni misle da rade dobro. Oni su oni koji ne vjeruju u ajete njihovog Gospodara i susret sa Njim. Njihova djela nemaju nikakvu težinu na Sudnjem danu. Tako im je nagrada Džehennem zbog nevjerovanja (kufr) i što su se rugali mojim ajetima i poslanicima. 18.103-106
Nakon što smo, u uvodnom govoru, pojasnili obje vrste teuhida, u sledećem artiklu ćemo, ako Bog da, detaljnije govoriti o prvoj vrsti teuhida i bolje je objasniti.
A Uzvišeni ALLAH najbolje zna